Historjjálaš premierat Sámi filmmain Toronto Internašunála filbmafestivalas
Almmuhuvvon: 30.08.2023
Sámi filbmaindustriija ávvuda historjjálaš dáhpáhusa go golbma sámi filmma leat beassan Toronto Internašunála filbmafestivalii (TIFF)
Filmmat “Eallogierdu / The Tundra Within Me,” maid Sara Margrethe Oskal bagadallá, ja dokumentára “Homecoming / Máhccan,” maid Suvi West ja Anssi Kömi bagadallaba čájehuvvohojit vuosttaš gearddi Toronto International Film Festival (TIFF).
Maiddái Je´vida lea oassi TIFF prográmmas. Je´vida lea vuosttaš nuortalaš guhkesfilbma, ja čállit leat Katja Gauriloff ja Niillas Holmberg.
Dát lea stuorra olahus filbmadahkiide, ja čájeha dan alla internášunála dási sámi filmmain.
– Lea historjjálaš filbmadáhpáhus sámi oktavuođas, go golbma ođđa sámi filmma besset TIFFai, ovtta máilmmi stuorámus ja deháleamos filbmafestiválaide. Dát lea erenoamáš jahki sámi filmmain Toronto International Filbma festiválas, dadjá Internášunála Sámi filbmainstituhta direktevra Anne Lajla Utsi.
Toronto Internášunála filbmafestivála lágiduvvo čakčamánus Canada stuorámus gávpogis Torontos, ja lea vurdon ahte čohkke váile 500.000 filbmageahčči.
– Go Sámi filmmat besset Toronto Internašunála filbmafestivalii (TIFF), de dát čajeha ahte nagodit gilvalit máilmmi dásis. Lea hui mávssolaš sámi filmmaid boahtteáigái, ja dát láhčá buriid vejolašvuođaid ja fuomášumiid min filmmaide. Lea maid hui dehálaš go dát maid čajeha ahte sámi filmmat leat bivnnuhat máilmmi dásis ja dát lea maid deahálaš viidaset ruhtadeapmái sámi filmmaide, dadjá Anne Lajla Utsi.
Mearkkaša olu filbmadahkkái
“Eallogierdu – The tundra within me” lea Sara Margrehte Oskal vuosttaš guhkesfilbma, ja son lea gealdagasas go su filmmas lea máilmmi premiera Torontos, ja galgá čájehuvvot internášunála gehččiide.
– Jurddaš go leat badjel 5000 filmma gilvalan beassat mielde TIFFii, ja de leat válljen mu filmma Discovery programmii. Dat lea áibbas earánomaš ja lean nu giitevaš beassat dovdat ahte bargu atno árvvus. Min ovttasbargu oažžu duođaštusa ahte dát lea filbma mii doallá gaskariikkalaš dási, dadjá čálli ja bagadalli Sara Margrethe Oskal.
Okta máilmmi stuorámus filbmafestiválain
Toronto Internationála filbmafestivála (TIFF) lea okta máilmmi stuorámus filbmafestiválain ja lea maid A-festivala. Lea vuosttaš geardde go ná máŋga sámi filmma leat válljejuvvon čájehuvvot TIFFas. Festivála lea ovtta máilmmi deháleamos filbmavuovdalanbáikiin, ja filbmagávppašeaddjit bohtet miehttá máilmmi gávppašit ja geahččat filmmaid.
– Lea hui buorre álgu ođđa filmmaide beassat dákkár alladási festiválii, ja dat boahtá mearkkašit hui olu dáid filmmaid viidásit eallimii, ahte šaddet eambo bivnnuhat. Filbmafestiválas sáhttet gávdnat dakkáriid geat ostet dáid filmmaid, ja hui dávjá dákkár festivalain sáhttet vuovdit dáid filmmaid máilmmeviidosaččat, muitala Anne Lajla Utsi.
ISFI lea ruhtadan ja dorjon dáid filmmaid. Internašunála Sámi Filbmainstituhtta galgá nannet sámi filbmabuvttadeami ja loktet gelbbolašvuođa ja ekonomalaš vejolašvuođaid ovdánahttit, buvttadit ja čájehit sámegielat filmmaid. Dasa lassin ISFI instituhtta mii ovddida ja nanne ovttasbarggu gaskkal eará álgoálbmot filbmadahkkiid ja ásahusaid riikkaidgaskkasaččat.
Eanet filmmaid birra
Dokumentárafilbma Máhccan čájehuvvo čakčamánu 8. Ja 9. beaivvi,Eallogierdu čájehuvvo čakčamánu 11. Ja 13. beaivvi. Je´vida čájehuvvo Torontos čakčamánu 14. Ja 15 beaivvi.
Je’vida
Nuortalaš Iida, vuorrasit Sámi nisu, lea guođđán iežas duogáža assimilašuvnna dihtii. Filbma govvida golbma historjjálaš áigodaga ja guorahallá sápmelaččaid eallinvuorbbi Suomas maŋŋá suođi.
Bagadalli: Katja Gauroloff
Čállit: Katja Gauriloff, Niillas Holmberg
Buvttadeaddji: Joonas Berghäll, Anna Nuru, Satu Majava, Oktober
Eallogierdu / The Tundra Within Me
Lena lea orron máŋga jagi Oslos ja máhccá ruovttoluotta Sápmái iežas bártnážiin dutkat sohkabeliid iežas ođđa dáiddaprošektii. Doppe son deaivvada ja ráhkásnuvvá boazosápmelažžii Máhttii. Gáren, guhte lea siidaeamit ja Máhte eadni, lea hui vuostá ja vuosttalda ovttastallama. Seammás rahčá Lena ja váivahuvvá mearrádusain maid dagai nuorran. Son ferte gávnnahit sáhttá go goassege su ja Máhte eallimiid ovttastahttit.
Čálli ja bagadalli: Sara Margrethe Oskal
Buvttadeaddji: Mona J. Hoel, Freedom From Fear
Dokumentára filbma Máhccan / Homecoming gieđahallá museamáilmmi ja sámedávviriid máhcaheami. Bagadalliguoktá Suvi West ja Anssi Kömi buktiba dieđuid ja peršuvnnálaš muitalusa go sámedávvirat máhccahuvvojit Sápmái.
Čálli: Suvi West
Bagadallit: Suvi West ja Anssi Kömi
Buvttadeaddji: Janne Niskala, Vaski Film
TIFF Discovery oassi čájeha filmmaid ja filbmačehppiid meahttá máilmmi, filmmat leat duostilat, erenoamážat ja áŋgirat. Discovery lea lokten árrat ovdán ee filbmačehppiid nu go Christopher Nolan gii dál lea áigeguovdil kinosukseeain Oppenheimer (2023). Maiddái eará čeahppit leat fuomášuvvon TIFF Discovery oasis, nu go ee Joachim Trier, Steve McQueen, Michael Haneke, Chantal Akerman, Julie Dash, Yorgos Lanthimos, Ildikó Enyedi, Jafar Panahi, Trinh T. Minh-ha, Lav Diaz, Barry Jenkins, Alfonso Cuarón, Athina Rachel Tsangari.